ترازنامه یا تراز مالی چیست؟ + نمونه ترازنامه

تعریف و مفهوم ترازنامه و تراز مالی چیست؟

ترازنامه یکی از مهم‌ترین ابزارهای مالی است که برای ارزیابی وضعیت مالی یک کسب و کار در یک زمان خاص به کار می‌رود. در این مقاله به سوال “تراز مالی چیست؟” پاسخ خواهیم داد و به بررسی اهمیت و کاربردهای مختلف ترازنامه می‌پردازیم. شما با مطالعه این مطلب، درک بهتری از دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان شرکت به دست خواهید آورد و می‌آموزید که چگونه ترازنامه می‌تواند به ارزش‌گذاری شرکت‌ها و محاسبه نرخ بازگشت سرمایه برای سرمایه‌گذاران کمک کند. همچنین، ساختار سرمایه یک شرکت را تحلیل کرده و نقش ترازنامه در تجزیه و تحلیل‌های مالی و محاسبه نسبت‌های مالی را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید تا از اهمیت و کاربردهای این بیانیه مالی ارزشمند بیشتر آگاه شوید.

تعریف ترازنامه

ترازنامه یکی از اسناد مالی اساسی است که وضعیت مالی یک شرکت را در یک زمان مشخص نشان می‌دهد. این سند شامل سه بخش اصلی دارایی‌ها، بدهی‌ها و سهام‌داری است. دارایی‌ها شامل تمام منابعی است که شرکت مالک آن‌ها است، مانند نقدینگی، موجودی کالا و دارایی‌های ثابت. بدهی‌ها شامل تعهدات مالی شرکت به اشخاص یا نهادهای دیگر است که باید پرداخت شوند. سهام‌داری نیز مقدار سرمایه‌گذاری سهامداران در شرکت را نشان می‌دهد. هدف اصلی ترازنامه، ارائه تصویری واضح از سلامت مالی شرکت و تعادل بین دارایی‌ها و بدهی‌ها است. این اولین گام پاسخ به پرسش تراز مالی چیست؟ بود!

نقش ترازنامه در حسابداری

ترازنامه نقش بسیار مهمی در حسابداری دارد. این سند به مدیران و مالکان شرکت‌ها کمک می‌کند تا وضعیت مالی فعلی خود را بررسی کرده و تصمیمات استراتژیکی برای آینده اتخاذ کنند. برخی از نقش‌های کلیدی ترازنامه عبارتند از:

برنامه‌ریزی مالی

ترازنامه به مدیران شرکت کمک می‌کند تا منابع مالی خود را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنند و برای آینده برنامه‌ریزی کنند. با تحلیل ترازنامه، مدیران می‌توانند نقاط قوت و ضعف مالی شرکت را شناسایی کنند و تصمیمات مناسبی برای بهبود وضعیت مالی اتخاذ کنند.

اعتبارسنجی

ترازنامه به بانک‌ها و موسسات مالی اطلاعات لازم را ارائه می‌دهد تا بتوانند ارزیابی کنند که آیا شرکت برای دریافت وام یا اعتبار اضافی واجد شرایط است یا خیر. بانک‌ها معمولا به شرکت‌هایی که ترازنامه‌های قوی و متعادلی دارند، اعتماد بیشتری دارند.

جلب سرمایه‌گذاران

سرمایه‌گذاران نیز از ترازنامه برای ارزیابی سلامت مالی شرکت استفاده می‌کنند. آن‌ها به دنبال شرکت‌هایی با دارایی‌های نقدی بالا و بدهی‌های کم هستند، زیرا این شرکت‌ها احتمالا رشد و سودآوری بیشتری خواهند داشت. ترازنامه به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری در مورد سرمایه‌گذاری‌های خود بگیرند.

به‌طور کلی در پاسخ به پرسش تراز مالی چیست؟ ترازنامه یکی از ابزارهای کلیدی در حسابداری و مدیریت مالی است که به شرکت‌ها کمک می‌کند تا وضعیت مالی خود را بهبود بخشند و تصمیمات استراتژیکی مناسب اتخاذ کنند.

دلایل اهمیت ترازنامه حسابداری

۱-آگاهی از میزان نقدینگی

از آنجا که در ترازنامه حسابداری دارایی‌ها و بدهی‌ها با هم مقایسه می‌شوند، به صاحبان مشاغل دید درست و دقیقی از میزان نقدینگی موجود ارائه می‌دهد. به واسطه این دید میتوان تصمیمات بهتری برای تأمین تعهدات مالی کوتاه مدت و تحقق اهداف مالی اتخاذ نمود.

۲-افزایش بهره وری

بررسی اطلاعات ترازنامه با صورت سود و زیان کمک می‌کند آنچه کسب و کار از دارایی‌های خود به دست آورده است را ارزیابی کرده و در رابطه با چگونگی ادامه فعالیت‌های کسب و کار به منظور رسیدن به سود بالاتر برنامه‌ریزی نمود.

۳-تعیین نسبت بدهی به دارایی

نوع دیگری از اطلاعات که میتوان به واسطه ترازنامه حسابداری به دست آورد، نسبت بدهی به دارایی کسب وکار است. این اطلاعات کمک می‌کند سطح ریسک مالی شرکت را برآورد کرده و برای بهبود و رشد کسب وکار آگاهانه عمل نمایید.

اجزای ترازنامه حسابداری

۱-عنوان

اولین جز از اجزای ترازنامه حسابداری، عنوان است. اجزای عنوان، شامل نام کامل بنگاه اقتصادی یا شرکت، نام دقیق گزارش یا صورت وضعیت مالی و تاریخ تنظیم گزارش می‌باشد.

۲-واحد اندازه گیری

یکی دیگر از اجزای ترازنامه حسابداری، واحد اندازه گیری است. در این جزء، واحد اندازه گیری مورد استفاده در گزارش حسابداری، به صورت شکل نشان داده شده و بر آن تاکید می‌شود که این واحد در ایران، ریال می‌باشد.

۳-جمع حساب ها

جزء سوم از اجزای ترازنامه حسابداری، جمع حساب‌ها می‌باشد و همانطور که از اسم آن مشخص است، در آن جمع ستون‌های دارایی، بدهی و سرمایه نوشته می‌شود.

کاربردهای ترازنامه و تراز مالی چیست؟

ارزیابی وضعیت مالی شرکت

ترازنامه یکی از ابزارهای اصلی برای ارزیابی وضعیت مالی شرکت‌هاست. این سند مالی شامل اطلاعات دقیقی در مورد دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام است که به کارشناسان مالی و صاحبان کسب و کار کمک می‌کند تا به سرعت و با دقت وضعیت مالی شرکت را درک کنند. با تحلیل ترازنامه، مدیران می‌توانند نقاط قوت و ضعف مالی خود را شناسایی کرده و تصمیمات مناسبی برای بهبود عمل‌کرد مالی اتخاذ کنند.

کمک به سرمایه‌گذاران در تصمیم‌گیری

ترازنامه نقشی کلیدی در فرآیند تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران دارد. با مطالعه اطلاعات مالی موجود در ترازنامه، سرمایه‌گذاران می‌توانند تحلیل دقیقی از ریسک‌ها و بازده‌های احتمالی سرمایه‌گذاری خود داشته باشند. این اطلاعات به آن‌ها کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری در مورد سرمایه‌گذاری در یک شرکت تصمیم‌گیری کنند. ترازنامه به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که وضعیت مالی شرکت را به صورت جامع بررسی کرده و با مقایسه آن با سایر شرکت‌ها، بهترین تصمیم ممکن را بگیرند.

نقش ترازنامه در تحلیل‌های مالی

ترازنامه یکی از مهم‌ترین ابزارها برای تحلیل‌های مالی است. کارشناسان مالی از اطلاعات موجود در ترازنامه برای تحلیل روند رشد و تغییرات مالی شرکت استفاده می‌کنند. این تحلیل‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا تصمیم‌های مناسبی برای بهبود عمل‌کرد مالی شرکت بگیرند. به‌طور مثال، با بررسی ترازنامه می‌توان به شناسایی نقاط ضعف مالی و ارائه راهکارهایی برای رفع آن‌ها پرداخت. همچنین، ترازنامه امکان پیش‌بینی وضعیت مالی آینده شرکت را فراهم می‌کند که این خود یکی از مزایای مهم این ابزار مالی است.

بخش های ترازنامه حسابداری

۱-ستون دارایی‌ها در ترازنامه

در ستون اول صورت ترازنامه حسابداری، دارایی‌های یک واحد اقتصادی به ترتیب از دارایی‌های غیر جاری به جاری نوشته می‌شوند. در واقع باید اقلامی که ثبات بیشتری دارند در ابتدای ترازنامه ذکر شوند (غیرجاری)، و بعد از آن اقلامی که نقدینگی بیشتری (دارایی جاری) دارند در انتهای ترازنامه ذکر می‌شوند.

دارایی خود شامل دو بخش است:

• دارایی‌های غیرجاری: مثل سرمایه گذاری‌های بلند مدت، دارایی‌های ثابت، دارایی‌های نامشهود، اثاثه، تجهیزات و…
• دارایی‌های جاری: مثل وجه نقد (موجودی نقد بانک، صندوق)، اوراق بهادار قابل فروش، موجودی مواد و کالا، ملزومات، پیش پرداخت، حساب‌های دریافتنی و…

۲-ستون بدهی‌ها و سرمایه‌ها در ترازنامه حسابداری

ستون دوم ترازنامه شامل دو بخش است؛ بدهی‌ها و سرمایه‌ها.

سرمایه: بخش اول ستون دوم نیز پولی است که به صاحبان سهام، یعنی صاحبان آن کسب و کار تعلق دارد. این مبلغ در حساب‌ها با عنوان «حقوق صاحبان سهام» نیز شناخته می‌شود. این مبلغ باقیمانده کل دارایی‌های شرکت بعد از کسر بدهی‌های آن به غیر از صاحبان سهام است و به عنوان تعریف سرمایه در ترازنامه حسابداری شناخته می‌شود. این مبلغ قبل از نوشتن بدهی‌ها در ترازنامه می‌آید.

 بدهی: بدهی‌ها باید توسط شرکت پرداخت شود. این بدهی ممکن است ماهیت‌های مختلفی (مثل اجاره بها، پیش دریافت، حساب های پرداختنی، حقوق و دستمزد یا طلب تامین کنندگان) داشته باشد.

بدهی‌ها هم مثل دارایی‌ها شامل دو دسته هستند. بدهی‌هایی که سررسید آن‌ها کمتر از یک سال باشد بدهی‌های جاری و آن‌هایی که سررسیدشان بالاتر از یک سال باشند، بدهی‌های غیرجاری نام می‌گیرند. که در ترازنامه حسابداری اول بدهی‌های غیر جاری و بعد بدهی‌های جاری آورده می‌شوند.

• بدهی‌های جاری: مثل بدهی بانکی، سود قابل پرداخت، اجاره، مالیات، تسهیلات، دستمزدهای قابل پرداخت و حساب‌های پرداختنی، وام‌های پرداختنی، پیش دریافت و…
• بدهی‌های غیرجاری: مثل بدهی‌های بلند مدت، بدهی‌های مالیاتی تعلیق شده و…

نمونه ترازنامه حسابداری

چگونه ترازنامه تهیه کنیم؟

جمع‌آوری داده‌های مالی

برای تهیه ترازنامه، نخستین گام، جمع‌آوری داده‌های مالی شرکت است. این داده‌ها می‌تواند شامل اطلاعاتی از جمله دارایی‌ها، بدهی‌ها، درآمدها، هزینه‌ها و حقوق صاحبان سرمایه باشد. این اطلاعات معمولا از گزارش‌های مالی و حسابداری شرکت استخراج می‌شود. جمع‌آوری دقیق و کامل این داده‌ها اهمیت بالایی دارد، زیرا هر گونه نقص در این مرحله می‌تواند منجر به اشتباهات جدی در ترازنامه نهایی شود.

منابع اصلی داده‌های مالی

1. گزارشات حسابداری
2. صورتحساب‌های بانکی
3. قراردادهای مالی
4. سایر اسناد مرتبط

تنظیم اقلام ترازنامه

پس از جمع‌آوری داده‌های مالی، مرحله بعدی تنظیم اقلام ترازنامه است. ترازنامه شامل سه بخش اصلی است: دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سرمایه. هر یک از این اقلام باید به دقت و با توجه به اطلاعات جمع‌آوری‌شده‌تنظیم شود.

دارایی‌ها

دارایی‌ها شامل مواردی مانند وجه نقد، موجودی کالا، حساب‌های دریافتنی، املاک و مستغلات، تجهیزات و سرمایه‌گذاری‌ها است. این اقلام نشان‌دهنده منابع مالی و فیزیکی شرکت هستند که به آن در تولید درآمد و سودآوری کمک می‌کنند.

بدهی‌ها

بدهی‌ها شامل تعهدات مالی شرکت می‌شود که باید در آینده پرداخت شوند. این موارد می‌توانند شامل وام‌ها، حساب‌های پرداختنی، بدهی‌های مالیاتی و سایر تعهدات مالی باشند. تنظیم دقیق بدهی‌ها به ما کمک می‌کند تا توانایی پرداخت تعهدات مالی شرکت را ارزیابی کنیم.

حقوق صاحبان سرمایه

حقوق صاحبان سرمایه نشان‌دهنده میزان سرمایه‌ای است که صاحبان شرکت در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این بخش شامل سرمایه اولیه، سود انباشته و سایر حقوق مالی صاحبان است. این اطلاعات به ما کمک می‌کند تا میزان مالکیت و سهم صاحبان شرکت را درک کنیم.

بررسی و تحلیل نهایی

در مرحله نهایی، پس از تنظیم اقلام ترازنامه، باید بررسی و تحلیل نهایی انجام شود. این مرحله شامل ارزیابی دقیق ترازنامه برای اطمینان از صحت و کامل بودن اطلاعات است. همچنین، باید اطمینان حاصل شود که معادله حسابداری (دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سرمایه) برقرار باشد. این تحلیل به ما کمک می‌کند تا وضعیت مالی کلی شرکت را بهتر درک کنیم و بر اساس آن تصمیم‌های مدیریتی و سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک اتخاذ کنیم.

بزرگترین مشکل ترازنامه حسابداری

از ایرادات ترازنامه‌ها‌‌ میتوان به این اشاره کرد که تورم در اعداد آن‌ها تاثیر نمی‌گذارد و باگذشت زمان مبالغ دارایی، دیگر به روز نیستند و با ارزش دفتری ثبت می‌شوند.

تفاوت ترازنامه و صورت سود و زیان

فرق بین ترازنامه و صورت سود و زیان در آن است که در ترازنامه؛ دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سرمایه در یک نقطه خاص از زمان گزارش داده می‌شوند، در حالی که صورت سود و زیان خلاصه‌ای از درآمد، هزینه‌ها و مخارج شرکت را طی یک دوره زمانی خاص نشان می‌دهد و سود و زیان در ترازنامه حسابداری اثر خود را در دل سرمایه نشان می‌دهند.